Özman: “Altındaki fiyat farkının nedeni ikili kur”

Ekonomi Doktoru ve Samsun Kuyumcular Odası Başkanı Salih Özman, altın ve dövizin açıklanan rakamlardan farklı fiyata satılmasına neden olan ‘ikili kur’un nasıl oluştuğunu ve fiyatlardaki dengesizliğin nedenini açıkladı.

Birkaç gündür Merkez Bankası’nın açıkladığı döviz fiyatları ile serbest piyasada işlem gören fiyatlarda fark meydana geliyor. İç piyasada döviz, açıklanan rakamların 50 kuruş üstünde seyrederken, bu durum altın fiyatlarının da açıklanan rakamlardan yüksek fiyatlara işlem görmesine neden oluyor. Dr. Salih Özman, piyasada yaşanan fiyat karmaşası ve nedenleri hakkında açıklamalarda bulundu.

“İkinci kurda döviz 50 kuruş daha pahalı”

Döviz alım satımlarından açıklanan rakamlar ile piyasada oluşan kur arasında 50 kuruşluk fark olduğuna değinen Başkan Salih Özman, “Altın ve dövizin serbest piyasada mevcut piyasa değerinin üzerinde satıldığı doğru. Ama bunun olma sebebi kuyumculardan kaynaklanmıyor. İstanbul’daki kuyumcu toptancılarından da kaynaklanmıyor. İktisadi olarak bir yanlış uygulama var. Bu yanlış uygulamanın neticesinde de böyle aksaklıklar meydana çıkıyor. Türkiye’de 30 yıldır ‘karaborsa kuru’ diye bir şey söz konusu değil. 1908’lerden itibaren kambiyo rejimi serbestleştiği andan itibaren karaborsa kavramı diye bir kavramı ortadan kalkmıştı. Bugün de Merkez Bankası’nın açıkladığı kur fiyatları ile piyasadaki kur fiyatları birbirini tutmuyor. İnsanlar Merkez Bankası’nın açıkladığı fiyatlardan bankalardan döviz alamazken serbest piyasada ise dövizi açıklanan rakamdan 50 kuruş daha pahalıya alabiliyor. Bunun sebebi de Merkez Bankası son 6 aydır kur belirliyor. Kur, piyasa şartlarının altında belirlendiğinden piyasa hareketleriyle serbestçe oluşan kurun altında kuru belirliyor. Bu nedenle de kur farkı ortaya çıkıyor. İş insanları Merkez Bankası’na verdiği dövizi aynı paraya geri alamadığı için serbest piyasan alıyor. Bu da dövize olan talebi arttırdığı için açıklanan rakamlardan 50 kuruş daha pahalı alınmasına ve ikinci bir kur oluşmasına neden oluyor” dedi.

“Altın fiyatları Merkez Bankası’nın değil, serbest piyasanın kuruna göre belirleniyor”

Altın fiyatlarının açıklanan rakamların üstünde olmasına da değinen Salih Özman, “Altın fiyatı borsalar tarafından belirleniyor. Örneğin; şu anda altının ONS fiyatı 2 bin dolar. Merkez Bankası’nın belirlediği kur 19,30 TL. 2 bin dolar bu parayla çarpılıyor. Altın fiyatları böyle belirleniyor. Ama bu hesap şu anda altın fiyatlarını belirleyemiyor. Çünkü Merkez Bankası’nın açıkladığı döviz fiyatı ile gerçek piyasadaki döviz fiyatı aynı değil. Serbest piyasa yine altının ONS’unu 2 bin dolar baz alıyor ama bunu Merkez Bankası’nın açıkladığı dolar fiyatı olan 19,39 kuruşla değil, reel olan 20,15 TL ile çarpıyor. Altının fiyatının açıklanan rakamlardan fazla olmasının sebebi bu. Çünkü piyasada dolar açıklanan rakamın üstünden alındığı için altın fiyatları da açıklanan rakamın üstünde oluyor. Açıklanan resmi rakamlar ile satılan altın arasındaki fiyat farkı bu yüzden oluyor” diye konuştu.

“Altın ithalatı yasaklandı”

Şu anda yurt dışından altın ithalatına izin verilmediğine de değinen Başkan Özman, “Yurt dışından altın ithalatı yasaklandı. Merkez Bankası döviz talebi olmaması için 1 aydır altın ithalatını yasakladı. Şu anda altını sadece Merkez Bankası ithal ediyor. Herhangi bir şekilde tüzel kişilik, şahıs şirketi veyahut da anonim şirketler, rafineriler altın ithalatı yapamıyor. Bu da altına ulaşmayı zorlaştırıyor. Şu anda daha önce alınan altınlar ile talep karşılanıyor. Bu uygulanabilir bir durum değil. Sistem düzeldiğinde ikincil kur gibi durum olmayacak. Seçimden sonra kim seçilirse seçilsin bu durumun düzeltileceğini düşünüyorum. Bazen bankalar serbest piyasadan ucuza altın satıyordu. Aynı o durumlar tekrar hayata geçirilip iş olağan akışına girer diye düşünüyorum” şeklinde konuştu.